หยดเลือดจารึก และแท่นพิมพ์

ชนชั้นนำสยามใช้ความเป็นสมัยใหม่ของตะวันตกที่ตัวเองกระหายรับเข้ามาเป็นเงื่อนไขสำคัญในการจัดวางให้ความเป็นตะวันตก แม้ว่าจะก้าวล้ำหน้ากว่าสยามในทางโลกวัตถุแต่กลับล้าหลังกว่าในทางจิตวิญญาณ ความเป็นตะวันตกจึงไม่ได้สูงกว่าและเหนือกว่าสยามไปทุกด้าน เนื่องจากในทางจิตวิญญาณแล้ว ความเป็นไทยและความเป็นตะวันออกต่างหากที่อยู่เหนือกว่า สูงกว่า และน่าพึงปรารถนามากกว่าความเป็นตะวันตก โดยร่องรอยของการเผชิญหน้า ปะทะและแตกหักทางความคิดดังกล่าวนี้ได้ปรากฏให้เห็นอย่างชัดเจนเมื่อมิชชั่นนารีฝรั่งเริ่มกลับเข้ามาเผยแผ่คริสต์ศาสนาอีกครั้งในช่วงต้นรัตนโกสินทร์ โดยมีเครื่องมือ/อาวุธสำคัญอย่างหนึ่งในภารกิจเผยแผ่อารยธรรมดังกล่าว คือ แท่นพิมพ์หนังสือพิมพ์ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งตัวพิมพ์อักษรไทย