ภูมิศาสตร์: ฐานความรู้สู่ความเข้าใจโลก - นราธร สายเส็ง

ภูมิศาสตร์: ฐานความรู้สู่ความเข้าใจโลก

(GEOGRAPHY: Foundational Knowledge for Understanding the World)

นราธร สายเส็ง เขียน

ปกอ่อน 432 หน้า เข้าเล่มอย่างดีเย็บกี่ไสกาว

สํานักพิมพ์คีย์เวิร์ด (KEYWORD) พิมพ์ครั้งแรก มิถุนายน 2568

.

จากปกหลัง

“ความสำคัญของการเรียนรู้ภูมิศาสตฐ์ไม่ได้จบอยู่ที่เนื้อหาสาระที่ตายตัวแน่นิ่งหรือแชเชือนอยู่ในห้องเรียน หากแต่ทุกปรากฏการณ์ หลากหลายสถานการณ์ ต่างที่ ต่างเวลา นําพาไปสู่การเรียนรู้เพื่อทำความเข้าใจสิ่งใหม่อยู่เสมอ”

-บางส่วนจากบทที่ 7 ภูมิศาสตร์กับการเรียนรู้

.

บางส่วนจากคำนำผู้เขียน

ภูมิศาสตร์ คือศาสตร์ที่ว่าด้วยการบรรยายหรืออธิบายเกี่ยวกับโลก เป็นวิชาที่ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสิ่งแวดล้อม ภูมิศาสตร์มีวิวัฒนาการมาอย่างยาวนาน และมีพรมแดนความรู้ที่ขยายออกมาอย่างกว้างขวาง ทั้งนี้องค์ความรู้ทางภูมิศาสตร์ในปัจจุบันสามารถแบ่งออกเป็นสามสาย ได้แก่ ภูมิศาสตร์กายภาพ ภูมิศาสตร์มนุษย์ และภูมิศาสตร์เทคนิค

.

ผู้เขียนต้องการฉายภาพการศึกษาภูมิศาสตร์ที่เชื่อมโยงสัมพันธ์กับศาสตร์ต่าง ๆ และพยายามนําเสนอประเด็นทางภูมิศาสตร์ที่เป็นฐานความรู้ที่จำเป็น หรืออาจเพิ่มเติมมากกว่าภูมิศาสตร์พื้นฐาน อีกความตั้งใจของหนังสือนี้คือต้องการให้ผู้อ่านมีความรู้ความเข้าใจภูมิศาสตร์ และสามารถเชื่อมโยงต่อยอดสู่อาณาบริเวณความรู้ในมิติอี่นต่อไปได้

.

เกี่ยวกับผู้เขียน

นราธร สายเส็ง อาจารย์ประจําสาขาวิชาสังคมศึกษา คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา

ประวัติการศึกษา

วท.ม. ภูมิศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

วท.บ. เอกภูมิศาสตร์ โทการสื่อสารมวลชน คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ป.บัณฑิต วิชาชีพครู มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา

.

สารบัญ

คํานํา

บทที่ 1 ว่าด้วยการศึกษาภูมิศาสตร์

วิวัฒนาการของการศึกษาภูมิศาสตร์

ว่าด้วยความหมายและขอบข่ายการศึกษา

เกร็ดความรู้: การนับช่วงเวลา

ความหมายของภูมิศาสตร์

ขอบข่ายการศึกษาทางภูมิศาสตร์

กรอบการศึกษา 5 ประการทางภูมิศาสตร์

เอกสารอ้างอิง

.

บทที่ 2 ความสัมพันธ์ของสรรพสิ่งกับภูมิศาสตร์

เอกภพและวัตถุในท้องฟ้า

ความเป็นศนย์กลางของระบบ

การกําเนิดเอกภพ

ระบบสุริยะ

โลกในฐานะดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ

การรับรู้เกียวกับเอกภพและโลก

ความเชื่อเกี่ยวกับโลกและข้อพิสูจน์ว่าด้วยโลกกลม

เอกสารอ้างอิง

.

บทที่ 3 เส้นสมมติทางภูมิศาสตร์กับความเข้าใจโลก

เส้นโครงทางภูมิศาสตร์

วงกลมละติจูด

มิติทางภูมิศาสตร์กับเวลา

-เวลามาตรฐานกรีนิช

-เวลาท้องถิ่น

-เขตเวลา

-เวลาออมแสง

การกําหนดเวลา

-ช่วงเวลาและปฏิทิน

เกร็ดความรู้: เครืองมือบอกเวลา

ปรากฏการณ์สําคัญทางภูมิศาสตร์

ความสัมพันธ์ระหว่างดวงอาทิตย์กับโลก

ความสัมพันธ์ระหว่างโลก ดวงจันทร์ และดวงอาทิตย์

เอกสารอ้างอิง

.

บทที่ 4 เครื่องมือสําคัญทางภูมิศาสตร์

แผนที่

-ระบบพิกัดในแผนที่

-ชนิดของแผนที่

-องค์ประกอบของแผนที่

-การอ่านและแปลความหมายแผนที่

-มาตราส่วนแผนที่

ทิศทางและการบอกทิศ

-การใช้แผนที่และเข็มทิศ

การรับรู้จากระยะไกล

ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์

ระบบกําหนดตําแหน่งบนโลก

หลักการและการใช้เครื่องมือทางภูมิศาสตร์

เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่น่าสนใจ

เอกสารอ้างอิง

.

บทที่ 5 ภูมิประเทศทางภูมิศาสตร์

ภูมิลักษณ์พื้นผิวโลก

-ภูมิลักษณ์พื้นทะเล

กระบวนการเปลี่ยนแปลงภายใน

-ภูมิลักษณ์ภูเขาไฟ

-ลักษณะที่สัมพันธ์กับภูเขาไฟ

กระบวนการเปลี่ยนแปลงภายนอก

-ภูมิลักษณ์จากการกระทําของน้ำผิวดิน

-ภูมิลักษณ์จากการกร่อนของน้ำ

-ภูมิลักษณ์จากการสะสมทับถมตัวของน้ำ

-ภูมสิกษณ์จากการกระทําของน้ำใต้ดิน

-ภูมิลักษณ์จากการกระทําของน้ำทะเล

-ภูมิลักษณ์จากการกร่อนโดยน้ำทะเล

-ภูมิลักษณ์จากการสะสมตัวโดยน้ำทะเล

ชายฝั่งทะเล

พืดปะการัง

ภูมิลักษณ์จากการกระทําโดยธารนํ้าแข็ง

-ภูมิลักษณ์ที่เกิดจากการกระทําของธารนํ้าแข็งภูเขา

-ภูมิลักษณ์ที่เกิดจากการกระทําของธารนํ้าแข็งทวีป

ภูมิลักษณ์จากการกระทําโคยลม

-ภูมิลักษณ์ที่สัมพันธ์กับการกร่อนโดยลม

-ภูมิลักษณ์การสะสมตัวโดยลม

ทะเลทราย

เอกสารอ้างอิง

.

บทที่ 6 ภูมิศาสตร์กับการเปลี่ยนแปลง

การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศโลก

ปรากฏการณ์เรือนกระจก

ความแปรปรวนของสภาพอากาศและภูมิอากาศ

ภัยพิบัติทางธรรมชาติ

แผ่นดินไหว

สึนามิ

วาตภัย

อุทกภัย

ภัยแล้ง

ไฟป่า

คลื่นความร้อน

กรณีตัวอย่างเกี่ยวกับน้ำทางภูมิศาสตร์

-ปัญหาน้ำใต้ดิน

-ปัญหาอันเนื่องมาจากเขื่อน

-ปัญหาการกัดเซาะชายฝั่ง

การจัดการภัยพิบัติทางธรรมชาติ

กรณีศึกษาการจัดการภัยพิบัติทางธรรมชาติ

-กรณีศึกษาการเกิดสึนามิในประเทศไทย ปี 2547

-กรณีศึกษาการเกิดพายุหมุนนาร์กิส ปี 2551

เอกสารอ้างอิง

.

บทที่ 7 ภูมิศาสตร์กับการจัดการเรียนรู้

การรู้ภูมิศาสตร์

การเรียนการสอนวิชาภูมิศาสตร์ในโรงเรียน

การศึกษาภูมิศาสตร์ภาคสนาม

ภูมิศาสตร์กับความเชื่อมโยง

-ภูมิศาสตร์กับโคโรนาไวรัส

-ภูมิศาสตร์ในชีวิตประจําวันกับการเดินทาง

-ภูมิศาสตร์ของความเข้าใจผิดและความไม่เข้าใจ: พื้นที่ เวลา และแผนที่

เอกสารอ้างอิง

.

บรรณานกรม

ดัชนี

เกี่ยวกับผู้เขียน