เจ้าของแผนที่ - คลาวดิโอ โซปรันเซ็ตติ (ปกอ่อน)

“ทำไมเราถึงต้องสนใจมอเตอร์ไซค์รับจ้าง?” นี่อาจเป็นคำถามแรกที่ผุดขึ้นในใจใครหลายคนเมื่อเห็นชื่อของหนังสือเล่มนี้—และเป็นคำถามเดียวกับที่คลาวดิโอ โซปรันเซ็ตติ ผู้เขียนหนังสือถูกถามอยู่บ่อยครั้งในตอนที่เขาเดินทางข้ามโลกมายังประเทศไทยเพื่อศึกษากลุ่มคนที่คนไทยไม่ใคร่จะให้ความสนใจนัก เหตุใดคนขับมอเตอร์ไซค์รับจ้างในกรุงเทพฯ ผู้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของภูมิทัศน์สามัญธรรมดาของเมืองจึงควรค่าแก่การศึกษาอย่างจริงจัง?

คำตอบต่อคำถามข้างต้นก็มาจากข้อค้นพบของหนังสือเล่มนี้ที่ชี้ให้เห็นว่า วินมอเตอร์ไซค์ที่เราๆ ท่านๆ ล้วนเคยใช้บริการรับส่งจากจุดหมายหนึ่งสู่ปลายทางหนึ่งนั้น แท้จริงแล้วคือผู้กุมชะตาเมืองหลวงด้วยความสามารถในการเคลื่อนที่และอำนวยการไหลเวียนของผู้คน วัตถุ ข่าวสาร และความใฝ่ฝันภายในมหานครแห่งนี้  อีกทั้งยังเป็นประจักษ์พยานต่อความเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองไทยในระดับลึกโดยตรงด้วย

เจ้าของแผนที่ : มอเตอร์ไซค์รับจ้าง การเคลื่อนที่ และการเมืองในกรุงเทพ­มหานคร ไม่เพียงแต่ถ่ายทอดเรื่องราวชีวิตของเหล่าคนขับมอเตอร์ไซค์รับจ้างได้อย่างน่าติดตาม หากยังเป็นงานที่สังเคราะห์ความเข้าใจอันลึกซึ้งเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของมหานคร พัฒนาการทางเศรษฐกิจ โครงสร้างอำนาจ การเคลื่อนไหวทางการเมือง และความขัดแย้งในสังคมไทยที่ซุกซ่อนอยู่ใต้พื้นผิวถนนของกรุงเทพฯ หนังสือเล่มนี้เป็นอีกเล่มที่ยืนยันว่าการเมืองนั้นไม่ใช่เรื่องไกลตัวผู้คน ตรงกันข้าม การเมืองถูกผลิตขึ้นทุกวัน จากเสียงเครื่องยนต์และท่อไอเสียที่ดังขึ้นในตรอกซอยเล็กๆ ทั่วกรุงเทพฯ การนั่งอ้อยอิ่งอยู่ตรงหัวมุมถนนหรือการขับขี่รถผ่านสี่แยกไฟแดงหาใช่เพียงกิจกรรมสาธารณ์ทั่วไป แต่คือการต่อสู้ต่อรองกับรัฐ ระบบราชการ ผู้มีอิทธิพล ผู้อยู่อาศัยในเมือง และความไม่แน่นอนของระบบเศรษฐกิจ

สถานะ “ผู้ย้ายถิ่น” ของคนขับวินหลายคนทำให้พวกเขาต้องต่อสู้ดิ้นรนเพื่อสมานช่องว่างระหว่างเมืองกับชนบทไปพร้อมกันด้วย  ยิ่งไปกว่านั้น สิงห์นักบิดเหล่านี้ยังสามารถดัดแปลงการเคลื่อนที่ในชีวิตประจำวันให้กลายเป็นอาวุธที่ทรงพลังในการเคลื่อนไหวทางการเมืองของคนเสื้อแดงในช่วงปี 2552–2553 มาจนถึงการชุมนุมประท้วงของคนรุ่นใหม่ในปี 2563 สร้างปัญหานับไม่ถ้วนให้แก่ฝ่ายรัฐที่พยายามควบคุมและกดปราบการต่อสู้ทางการเมืองของพวกเขา รวมถึงใช้มันเป็นเครื่องมือต่อรองให้ข้อเรียกร้องของตนถูกรับฟังและได้รับการสนองตอบ สะท้อนว่าการเคลื่อนที่ของคนตัวเล็กตัวน้อยเหล่านี้คือปฏิบัติการทางการเมืองที่ไต่อยู่บนขอบรอยร้าวของโครงสร้างทั้งระบบ

เจ้าของแผนที่ ที่อยู่ในมือท่านผู้อ่านเล่มนี้ เป็นหนังสือลำดับที่สองในชุดทวิพากษ์ ซึ่งคัดสรรงานวิชาการไทยศึกษาของนักวิชาการต่างภาษามาแปลเป็นภาษาไทยเพื่อเปิดพรมแดนความรู้และการถกเถียงใหม่ๆ แก่ผู้อ่านชาวไทย จุดเด่นของหนังสือเล่มนี้คือการจับสายตา “คนนอก” ของนักมานุษยวิทยาต่างชาติที่ลงแรงฝังตัวอยู่ในชั้นลึกของสังคมไทย มาปะทะสังสรรค์กับมุมมองของ “คนใน” ที่แม้กระทั่งคนไทยเองก็มักจะหลงลืม กลุ่มคนที่ไม่ค่อยเป็นที่สังเกตเห็นและถูกผลักออกจากเวทีของการถกเถียงทางสังคมและนโยบายเรื่อยมา ทว่าการเคลื่อนที่ไปบนท้องถนนของพวกเขากลับมีบทบาทในการเปลี่ยนทิศทางของประวัติศาสตร์การเมืองไทยมากกว่าที่เราคิด