การทูตของไทยสมัยกรุงศรีอยุธยา (ฉบับปรับปรุง)

ในสมัยกรุงศรีอยุธยา คือตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ (พระเชษฐา พ.ศ. ๒๐๓๔-๒๐๗๒) เป็นต้นมา ประเทศไทยได้มีความสัมพันธ์ทางการทูตทั้งชาติตะวันตกและเอเชียที่ได้เข้ามาเจริญสัมพันธไมตรี โดยเฉพาะชาติตะวันตกที่มีความเคลือบแฝงในการล่าอาณานิยมและต้องการเผยแผ่คริสต์ศาสนาโดยมาในลักษณะการค้าขายซึ่งชาวต่างประเทศที่เข้ามานั้น มักจะเป็นนักผจญภัยแสวงหาโชคลาภและเป็นพ่อค้าไปในตัว รวมทั้งยังได้ตั้งสถานีการค้าขึ้น คือบริษัทอินเดียตะวันออก (East India Company) ของประเทศโปรตุเกส สเปน ฮอลันดา เดนมาร์ก อังกฤษ และฝรั่งเศส ซึ่งต่อมาทั้งไทยและชาติตะวันตกเหล่านี้ก็ได้มีการเจริญสัมพันธไมตรีทางการทูตโดยเฉพาะการทำอนุสัญญาขอสิทธิพิเศษทางการค้าเสรีอย่างเต็มที่ และขอตั้งศาลของตนขึ้นเพื่อพิจารณาพิพากษาคดีในประเทศไทย ซึ่งเท่ากับก่อให้เกิดสิทธิสภาพนอกอาณาเขตขึ้นและเป็นการขัดต่ออธิปไตยของไทยโดยตรง นอกจากนี้ยังถูกชาวต่างชาติบางคน เช่น ในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช คอนสแตนติน ฟอลคอน (Constantin Phaulcon) หรือเจ้าพระยาวิชเยนทร์ คบคิดกับชาวฝรั่งเศสเพื่อจะยึดครองและปกครองกรุงศรีอยุธยาแต่ไม่สำเร็จ ถูกสมเด็จพระเพทราชาสำเร็จโทษประหารชีวิตเสียก่อน เป็นต้น