เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน

หนังสือเรื่อง “เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน” นี้เดิมข้าพเจ้าตั้งใจจะทำเป็นหนังสือ ๒ เล่ม คือเรื่องเมืองเชียงตุงเล่มหนึ่งกับเรื่องแคว้นสาละวินอีกเล่มหนึ่ง แต่ภายหลังมีผู้แนะนำว่าควรจะเป็นหนังสือเกี่ยวกับการนำเที่ยวรวมเป็นเล่มเดียวกันดีกว่า ข้าพเจ้าก็เห็นด้วยและจัดทำเป็นหนังสือนี้ขึ้น

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๓ ข้าพเจ้าได้มีโอกาสไปเที่ยวเชียงตุงแคว้นฉาง และพม่า ได้ผ่านบ้านเมืองของชนเผ่าไทยและชนชาวดอยในแคว้นฉาน เห็นความเป็นอยู่และได้ฟังเรื่องราวของพวกเขาแล้ว ก็รู้สึกตื่นเต้นอยากรู้อยากเห็นมากขึ้น แต่เวลาเที่ยวเพียงเล็กน้อยจะทำได้อย่างไรนอกจากอาศัยหนังสือที่เขาเขียนไว้มาอ่านหาความรู้เพิ่มเติมเท่านั้น

ครั้งมาเมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๖ ข้าพเจ้าได้มีโอกาสไปรับราชการในตำแหน่งศึกษาธิการจังหวัดประจำ “สหรัฐไทยเดิม” และอยู่เชียงตุงเป็นเวลา ๒ ปีเศษ มีเวลาศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับประวัติเมืองเชียงตุงและความเป็นอยู่ของคนเผ่าไทยกับชนชาวดอยได้บ้าง จึงได้พยายามรวบรวมเอาไว้เป็นหลักประกอบการแต่งหนังสือที่ตั้งใจไว้ว่าจะทำขึ้นในโอกาสอันสมควร โดยเฉพาะประวัติของเมืองเชียงตุงซึ่งไม่เคยปรากฏอยู่ในที่ใดเลย ก็บังเอิญโชคดีที่ไปพบตันฉบับเข้าที่เจ้าบุญวาทย์วงศาเป็นภาษาไทยเขิน ท่านเจ้าของได้เอื้อเฟื้อให้ยืมและแปลข้อความให้ข้าพเจ้าบันทึกเอาไว้เป็นภาษาไทย ซึ่งข้าพเจ้าของคุณเป็นอย่างสูงไว้ที่นี้ด้วย....