ชวนถก ชาติและชาติพันธุ์

หนังสือเล่มที่ท่านกำลังอ่านอยู่ในขณะนี้เป็นฉบับปฐมฤกษ์ของ “ตำราสังคมศาสตร์เคล็ดไทย-สสมส.” จึงนับเป็นโอกาสอันดีในการเปิดตัวหนังสือชุดนี้ด้วย

ชวนถก ชาติและชาติพันธุ์ ซึ่งแต่งโดย นิติ ภวัครพันธุ์ เป็นงานเขียนเกี่ยวกับแนวคิดและวิวาทะเรื่อง “ชาติพันธุ์” (ethnicity) ในแวดวงมานุษยวิทยาและสังคมวิทยา โดยใช้กรณีศึกษาในสังคมหลายแห่งเป็นตัวอย่งในการอภิปรายนอกจากนี้ยังกล่าวถึงความสัมพันธ์ชาติพันธุ์ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในอดีต โดยพาดพิงถึงกรณีต่างๆ ทั้งในบริเวณภาคพื้นทวีปและภาคพื้นสมุทรของภูมิภาคนี้อีกด้วย

จุดเด่นของหนังสือเล่มนี้ ตามความเห็นของผู้ทรงคุณวุฒิอ่านพิจารณาต้นฉบับ (reader) ซึ่งระบุว่า มีลักษณะพิเศษอย่างน้อย 4 ประการด้วยกัน

1. เป็นตำราที่รวบรวมทั้งแนวคิดและข้อถกเถียง ที่เป็นพื้นฐานและทันสมัย ตำรานี้ได้แนะนำให้ผู้อ่านรู้จักกับข้อถกเถียงดั้งเดิมของการศึกษาด้านนี้ ไล่มาจนกระทั่งแนวคิดร่วมสมัยต่างๆ ผู้อ่านจะได้รับการแนะนำให้รู้จักกับนักคิดนักวิชาการด้านชาติพันธุ์ศึกษาที่สำคัญๆ อย่างไม่ตกหล่น นับได้ว่าใช้เป็นตำราสำหรับผู้เริ่มต้นศึกษาด้านนี้ได้เป็นอย่างดี
2. อย่างไรก็ดี ตำรานี้เลือกที่จะชี้ให้เห็นความเลื่อนไหลความสัมพันธ์เชิงอำนาจ ลักษณะเชิงการเมือง และความยอกย้อนไม่เป็นสารัตถะแน่ชัดตายตัวของความเป็นชาติพันธุ์ ซึ่งนับว่าเป็นแนวคิดที่ก้าวหน้าสำหรับการศึกษาด้านนี้ในปัจจุบัน
3. หนังสือนี้เป็นตำราที่เสนอตัวอย่างด้านชาติพันธุ์ศึกษาในระดับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเชื่อมโยงและเปรียบเทียบกับตัวอย่างจากที่อื่นๆ ทั่วโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มีจุดเด่นที่การรวบรวมและทดลองสร้างข้อถกเถียงด้านชาติพันธุ์ศึกษาจากกลุ่มชาติพันธุ์ใหญ่ 2 กลุ่มคือ มลายู และไท/ไต
4. หนังสือนี้เป็นตำราที่น่าติดตาม ทั้งๆ ที่มีการเรียบเรียงมีการอ้างอิงอย่างรัดกุมในฐานะงานเขียนทางวิชาการแต่อาจารย์นิติก็เขียนเล่าเรื่องราวอย่างสนุกสนานชวนให้ติดตาม ในแง่นี้จึงสามารถใช้ได้ทั้งเป็นตำราในวิชาเรียน เป็นตำราอ้างอิงทางวิชาการ และเป็นหนังสืออ่านสำหรับบุคคลทั่วไปที่ต้องการศึกษาด้านนี้