ย่ำไปในไพรเถื่อน

ผมไปปักหลักทำไร่กุหลาบอยู่ที่อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรีตั้งแต่ปี พ.ศ. 2536 แรงงานร่วมหกสิบชีวิตเป็นชาวกะเหรี่ยง พม่า และมอญ มีคนไทยแค่สิบสองคน ระหว่างนี้ผมมีความสุขกับงานในไร่ไม่น้อยไปกว่างานเขียนหนังสือ

ต้นปี พ.ศ. 2544 คุณสิทธิชัย หวังอยู่สุข บรรณาธิการนิตยสารเย่อกับปลาแวะไปเยี่ยมผมที่ไร่อุษาวดีตามประสาคนคุ้นเคยกัน และได้นำนิตยสารเย่อกับปลาไปทิ้งไว้ให้อ่านเล่นแก้เหงา ก่อนลากลับคุณสิทธิชัยได้บอกไว้ว่าถ้ามีเวลาให้เขียนสารคดีไปลงนิตยสารเย่อกับปลาบ้าง

ผ่านไปราวหนึ่งปี ผมใช้เวลาว่างหมดไปกับการเที่ยวป่า และตั้งแค้มป์ตกปลา งานเขียนหนังสือยังไม่สามารถแทรกเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตประจำวันได้ ผมกับเพื่อนๆ ตะลอนไปตามลุ่มน้ำภาชี และขุมเหมืองร้างซึ่งมีอยู่ดาษดื่นในอำเภอสวนผึ้งเท่าที่เวลาจะเอื้อให้

ปลายเดือนมกราคม พ.ศ. 2545 อากาศที่ไร่เย็นยะเยือก อุณหภูมิลดลงเหลือสี่องศาเซลเซียส ผมได้บุตรสาวคนแรกเป็นของขวัญปีใหม่ และของขวัญที่ผมตั้งใจจะมอบให้กับลูกสาวคนแรกก็คืองานเขียนแห่งความทรงจำสักชิ้น พร้อมสมุดบัญชีเงินฝากให้ชื่อของลูกสาว เพื่อสะสมไว้เป็นทุนการศึกษาในอนาคต

เก้าปีเต็มที่ผมไม่ได้เขียนหนังสือ ดังนั้นสารคดีเรื่อง “บังคยู สายน้ำนี้คือชีวิต” กว่าจะเริ่มได้ก็ต้องมาตั้งต้นนับหนึ่งกันใหม่ หลังจากนั้นผมได้รื้อค้นรูปภาพเก่าๆ ตั้งแต่สมัยทำงานในเมืองทวายเมืองมะริด และได้ลำดับเรื่องราวถึงวันเวลาเก่าๆ มาเรียบเรียงส่งไปลงตีพิมพ์ในนิตยสารเย่อกับปลาชื่อว่า “เสียงเพรียกจากบังคะยู” ประกอบกับช่วงเวลาก่อนหน้านั้นราวปีเศษ รัฐบาลทหารพม่าส่งกองกำลังมาโจมตีฐานที่มั่นกองกำลังกะเหรี่ยงอิสระบริเวณเขตติดต่ออำเภอสวนผึ้งจังหวัดราชบุรี และ กาญจนบุรี จนกองกำลังกะเหรี่ยงกู้ชาติต้องล่มสลายลงไปส่วนหนึ่ง และมีเหตุการณ์บุกยึดโรงพยาบาลศูนย์ราชบุรีโดยกองกำลังก๊อดอาร์มี ซึ่งมีนักศึกษาพม่าลี้ภัยการเมืองเป็นแกนนำ คุณสิทธิชัย หวังอยู่สุข บรรณาธิการ ก็เลยแก้ไขชื่อเรื่องให้สอดคล้องกับเหตุการณ์ในขณะนั้น มาเป็น “ฝ่าพรมแดนเลือดรัฐกะเหรี่ยง เพราะเสียงเพรียกจากบังคะยู”

สารคดีเรื่องยาวชุดนี้เป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นในเมืองทวายและมะริด ซึ่งในขณะนั้นถูกยึดครองโดยกองกำลังกะเหรี่ยงอิสระ (KNU.) ผมมีโอกาสได้ติดตามพ่อค้าวัวเข้าไปในพม่าตั้งแต่ปี พ.ศ. 2528 แต่ก็ไปในลักษณะนักนิยมไพรมากว่า พ่อค้าวัวโดยตรง มีกำไรนิดหน่อย แต่สิ่งที่ได้รับซึ่งคุ้มค่ากับเวลาที่หมดไป ก็คือประสบการณ์มากมายในแผ่นดินที่ยังอวลไปด้วยควันปืน และดกดื่นไปด้วยผืนป่าบริสุทธิ์ รวมถึงวิถีชีวิตของชาวกะเหรี่ยง ที่ยังต้องดำรงชีพอยู่กับป่าซึ่งยากแค้นและล้าหลังจากเมืองไทยไปหลายสิบปี

จากโอกาสที่ได้รับเมื่อวัยหนุ่มจนคุ้นเคยกับผืนป่าตะวันตกแผ่นดินกะเหรี่ยงพอๆ กับผืนป่าชายแดนเทือกเขาตะนาวศรีของราชบุรี ผมไม่ลังเลเลยเมื่อมีผู้เสนองานในป่าพม่าหลังจากที่ผมหันหลังให้กับตำแหน่งบรรณาธิการนิตยสารโลกกว้างกลางแจ้ง

ฤดูร้อนกลางปี พ.ศ. 2534 หนุ่มโสดวัยคะนองสิบเอ็ดชีวิตได้ร่วมชะตากรรมหัวหกก้นขวิด ให้ชีวิตผจญภัยอยู่ริมฝั่งแม่น้ำตะนาวศรีหรือบังคะยูในภาษากะเหรี่ยง (ภาษาพม่าเรียกว่าแม่น้ำเท็นนาสเซอร์ริม) อันประกอบไปด้วยทิดมี (อนันต์ อุดปา) จู๋ (อาคม ตาลาน) ริด (สัมฤทธิ์ โลภาส) ประเดิม (ประเดิม เสมศรี) กือ (ณรงค์ศักดิ์ สันติโยธินกุล) พล (โสภณ) น้าหนู, เกียรติ์,พี่เสน่ห์ และเพชร

งานชิ้นนี้เป็นงานที่มีคุณค่ากับพวกเราทุกคน ถึงแม้ว่าจะมีค่าตอบแทนเป็นตัวเงินเพียงพอที่จะเลี้ยงดูตัวเอง แต่อย่างน้อยๆ ช่วงหนึ่งของชีวิตวัยหนุ่มก็ได้มีโอกาสพานพบกับสิ่งดีๆ มากมาย เราทุกคนถือว่าเป็นประสบการณ์อันเยี่ยมยอดที่ไม่มีโอกาสได้พบอีกต่อไป

สารคดีชุดนี้จึงมีที่มาจากประสบการณ์ในวัยหนุ่มของพวกเราหลายคน ซึ่งผมมีโอกาสได้ถ่ายทอดเป็นตัวหนังสือเท่าที่ความสามารถจะพึงมี หวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะได้รับการสนับสนุนจากผู้อ่านทุกคน